بررسی تاثیرات، چالشها و فرصت های ناشی از فضای اینترنت
1
بررسی تاثیرات، چالشها و فرصت های ناشی از فضای اینترنت
مجید کاظمیاصل
معصومه بااوش 2
چکیده
اینترنت، از تازه ترین دستاوردهای بشر و آخرین عضو خانواده تکنولوژی است که حدود چهل سال است قدم به
زندگی انسان گذاشته و درعرصه های مختلف نقش آفرینی می کند با توجه به اینکه اینترنت ابزاری وارداتی است به
رغم جنبه های سودمند فراوان آن، می تواند بسیار آسیب زا نیز باشد. گسترش سریع اینترنت باعث شده که در سال
های اخیر تحقیقات گسترده ای در مورد اثرات و کاربردهای آن انجام شود. هدف اصلی این مقاله بررسی تاثیرات
اینترنت و آسیب شناسی آن می باشد روش این مقاله بصورت اسنادی و کتابخانه ای می باشد نتایج این مقاله نشان
می دهد علل جذب و گرایش نوجوانان و جوانان به اینترنت قابلیت های جذاب اینترنت، پرکردن اوقات فراغت، فرار از
خود و ناکامی های زندگی و عدم شکل گیری هویت مطلوب در نوجوانان می باشد. ابعاد مثبت اینترنت اطلاع رسانی
به سریع ترین، گسترده ترین و کاراترین شکل و صرفه جویی در وقت و هزینه، از طریق تجارت اینترنتی و همچنین
ابعاد منفی اینترنت استفاده ی تفریحی و غیر علمی از آن، امکان دسترسی به قبیح ترین و کثیف ترین برنامه ها و
از بین رفتن دنیای کودکی کودکان بر اثر استفاده ی بیش از حد از رایانه و اینترنت می باشد.
بیشترین تعداد کاربران اینترنت کشور در سال 931 به ترتیب در استان های تهران، اصفهان و خراسان رضوی و
کمترین تعداد کاربران اینترنت در استان های کهگیلویه و بویراحمد، ایلام و خراسان جنوبی بوده است. آلوده ترین
استان های کشور از نظر بدافزار اینترنت در شهریور 3 به ترتیب به استان های مازندران، تهران، اصفهان، بوشهرو
کردستان و پاک ترین استان های کشور بترتیب به استان های مرکزی، کهگیلویه وبویراحمد، سیستان و بلوچستان،
سمنان، چهار محال و بختیاری و آذربایجان غربی بودند.
واژگان کلیدی: اینترنت، کارکرد اینترنت ، ضریب نفوذ، استانهای آلوده
مقدمه
آسیب های اجتماعی در دنیای پیچیده امروزی از مباحث بسیار مهم در زندگی فردی، خانوادگی و جامعه بشری
می باشد. متاسفانه در حال حاضر به بخشی از زندگی مردم تبدیل شده است. شناخت و ترمیم این آسیب ها نیاز به
آموزش گسترده جامعه و خانواده دارد. آسیب ها را نمی توان فقط دزدی، انحرافات جنسی، دختران فراری، اعتیاد،
کودکان خیابانی، خشونت، خودکشی، بیکاری و طلاق نامید.
در قرن مدرنیزم و نفوذ گسترده ماهواره، اینترنت و ماشین در زندگی انسانها رها کردن اصول اخلاقی و بی توجهی به
مسائل روحانی نیز با سرعت، شرایط را برای آسیب بزرگ تری رقم می زند. این مشکل در بسیاری از خانواده ها قابل
رویت نیست و دولتها نیز با اشتغال فراوان در امور سیاسی و مسائل کلان کشور سهواً و یا عامداً در پی حل این گونه
- کارشناس ارشد جمعیت شناسی و کارشناس مسئول امور اجتماعی وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی
majid_kazemy57@yahoo.com
-2 کارشناس ارشد جمعیت شناسی و رئیس گروه آسیب های اجتماعی و فضای مجازی وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی
mbaoush@ yahoo.com
2
مشکلات نمی باشند. توقف و یا کند کردن سرعت آسیب های اجتماعی در برخی موارد نیازمند تغییرات اساسی
اجتماعی است و لازم است تحولات کلی و تغییرات گسترده ای در جامعه و آموزش افراد صورت پذیرد. در این بین
نمی توان مشکلات و آسیب های اجتماعی را فردی و شخصی تلقی کرد زیرا با این باور اشتباه اصل مسئله به
فراموشی سپرده خواهد شد و چه بسا کسانی که در راس امور اجتماعی و سیاسی قرار دارند و این مشکلات را جزئی
می دانند روزی خود دچار همین مسئله گردند.
بسیاری از دانشمندان و صاحب نظران علوم اجتماعی بر این باورند که ترکیب و همگرایی فناوری های ارتباطی و
تجدید ساختار نظام سرمایه داری در دهه های اخیرما را وارد عصر تازه ای کرده است. » دانیل بل « آن را »جامعه
فراصنعتی « ، » امانوئل کاستلز « جامعه شبکه ای و بعضی آن را » جامعه اطلاعاتی « نامیده اند.جامعه ی اطلاعاتی را
جامعه ای می دانند که در آن دسترسی به اطلاعات افزایش یافته ها و اطلاعات اهمیت زیادی در زندگی روزمره پیدا
کرده و سبب تغییراتی در ساختارهای شغلی شده است. به سبب گسترش دامنه تأثیر رسانه های جمعی، به ویژه
ماهواره و اینترنت و سایر فناوری های اطلاع رسانی، جامه ی اطلاعاتی امروزه بعدی جهانی پیدا کرد و منحصر به
کشور خاصی نمی .) 41، شود)نوابخش و همکاران: 933
طرح مساله و ضرورت تحقیق:
از اوایل دهه 31 میلادی، پژوهش ها و بررسی های بسیاری در زمینه روان شناسی اینترنت و تأثیر آن بر سلامت و
رفتار انسان انجام پذیرفته است. امروزه موضوع اینترنت، مساله مهمی برای بیشتر کشورها، به ویژه کشورهای در حال
توسعه و از جمله کشورهای اسلامی است. آگاهی از پی آمدهای اینترنت و در کنار آن، در نظر گرفتن راهبردهای
مناسب برای استفاده درست و پیش گیری یا کاهش پی آمدهای احتمالی منفی آن، اهمیت اساسی دارد .
اینترنت با داشتن ویژگی های منحصر به فردی مثل دسترسی آسان، سهولت استفاده، گمنامی کاربران و هزینه پایین
در سالیان اخیر به یکی از عمومی ترین رسانه های جمعی جهان تبدیل شده است کشور ایران نیز از این رشد
31 (. آمار نشان میدهد که ایران با 10392911 نفر جمعیت در ، چشمگیر بی بهره نبوده است)فیاض بخش: 931
52 %( را درخاورمیانه به خود / 49 % میزان ضریب نفوذ، بیشترین میزان استفاده از اینترنت ) 5 / 21 با 2 سال 1
9 % رشد کاربر داشته است) / 3 ، 21 اختصاص داده است. همچنین در بازده زمانی 2111 تا 1 Internet World Stats (. امروزه اینترنت بخش مهمی از زندگی ایرانیان از جمله کار و درس، سرگرمی و فعالیت های اجتماعی را در
برگرفته است.
تعداد کاربران اینترنت به طور شگفت آوری در حال افزایش است . تا دسامبر سال 2112 میلادی تعداد استفاده
کنندگان از اینترنت 005 میلیون نفر گزارش شده است. امروزه اینترنت یك وسیله حیاتی برای بسیاری از مردم
کشورها به شمار می رود و از این طریق اطلاعات ذی قیمتی به دست می آورند. با وجود این و علی رغم امتیازها و
قابلیت های فراوان، اینترنت مشکلات جدی بسیاری را ایجاد کرده است مانند انبوه سازی و انفجار اطلاعات، ارائه
تصویرها و مطالب ناهنجار و محرمانه نماندن 200 (. فراگیر شدن رسانه ها در آغاز : اطلاعات.)درگاهی و رضوی، 930
قرن بیست و یکم و موضوع جدّی نقش اینترنت در شکل دهی به فرهنگ، هویت و باورها و ارزش های اجتماعی،
اهمیت پژوهش در این زمینه را افزایش داده است. در جامعه امروز ما، گرایش به اینترنت و استفاده از آن چنان رایج
شده است که بیشتر خانواده ها، رایانه شخصی دارند و اعضای خانواده، بخش زیادی از وقت خود را در استفاده از
اینترنت سپری می کنند. اینترنت در میان همه گروه های اجتماعی اعم از زن و مرد، پیر و جوان، بی سواد و باسواد
از جذابیت خاصی برخوردار است. گسترش اینترنت، مانند هر نوآوری دیگری به ایجاد دگرگونی هایی در جنبه های
3
مختلف زندگی انجامیده و استفاده از آن، امری اجتناب ناپذیر شده است؛ به گونه ای که بدون آن زندگی برای کسانی
که بدان خو گرفته اند، دشوار می شود. بسیاری از نظریه پردازان ارتباطات، اینترنت را گام مهمی در پیشرفت
کشورهای در حال توسعه قلمداد می کنند. از این رو، با توجه به کاربردهای فراوان اینترنت که با هدف انتقال
اطلاعات قصد دارد باورهای مشخصی را درباره کالاها یا خدمات مرتبط با آن در جامعه رواج دهد، بررسی این پیام ها
از نظر مضمون، محتوا و فرم ارایه، اهمیت ویژه ای دارد. از سوی دیگر، چگونگی این پیام ها بر ما پوشیده است. در
واقع، بسیاری از کاربران اینترنتی نمی دانند که این رسانه چه نوع شیوه زندگی را معرفی می کند و دارای کدامین
ارزش های اجتماعی است؟ آیا می توان از آثار منفی اینترنت در جنبه های فردی و اجتماعی غافل بود و درباره
فرهنگ سازی و آموزش های بهره مندی درست از آن چشم پوشید؟
این مقاله در پی پاسخ گویی به تمامی این پرسش ها نیست، ولی کوششی برای توصیف اینترنت و تبیین برخی
مفاهیم، موضوع ها و نیز پی آمدها و کارکردهای آن بر سلامت و رفتار انسان ها می پردازد.
اهداف تحقیق:
هدف اصلی این مقاله بررسی تاثیر اینترنت و آسیب شناسی آن
سئوالات تحقیق:
- علت گرایش جوانان به اینترنت چیست؟
- 2 اینترنت دارای چه ویژگی هایی است؟
- 9 نکات مثبت و منفی اینترنت چیست؟
- 4 استانهای آلوده و پاک به اینترنت کدامند؟
روش تحقیق:
این مقاله با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای می باشد.
مروری بر ادبیات تحقیق:
حسین درگاهی و سید منصور رضوی در تحقیقی به بررسی اعتیاد به اینترنت و عوامل مؤثر بر آن در ساکنان منطقه
2 غرب تهران در سال 930 انجام داده اند. در این مطالعه به روش مقطعی بر روی 192 نفر از کاربران اینترنت در
سنین 5-93 سال در منطقه دو غرب تهران انجام شده بود. نتایج نشان می داد در این بررسی 91 درصد کاربران،
به اینترنت اعتیاد داشتند و همه آنها درجات مختلفی از رفتارهای روانی اجتماعی مانند احساس بیگانگی با خود،
احساس ضعف و ناتوانی در انجام امور، رفتار ناهنجار اجتماعی، اجتماع گریزی، درون گرایی و رفتار احساسی را از
خود نشان دادند. همچنین تمایل نوجوانان به اینترنت بسیار شدیدتر از سایر گروه های سنی بود. این رابطه در
مورد افراد مجرد و دانش آموزان دبیرستانی نیز وجود داشت. اعتیاد به اینترنت در 5 سال در - گروه سنی 3
مقایسه با سایر گرو ههای سنی بیشتر و چندین برابر است. بین اعتیاد به اینترنت در کاربران، با احساس بیگانگی
از خود و ابعاد آن و همچنین با ویژگی های شخصیتی درون گرا و دارای رفتاراحساسی ارتباط واضحی دیده می
شود. در کاربران معتاد شدید نیز بهره جویی از گفتگوی اینترنتی سه برابر کاربران است و هر چه ازحالت طبیعی به
اعتیاد در کاربران پیش می رویم بهره جویی از فیلم، موسیقی، بازی و گفتگوی اینترنتی بیشتر می شود)درگاهی و
.) رضوی، 930
ضیایی پرور در سال 934 به نقل از نوابخش و همکاران، پژوهشی تحت عنوان بررسی کارکردهای مثبت و منفی
اینترنت و وبلاگ در ایران انجام دادند و به این نتایج رسیدند: که کاربران نوجوان ایرانی به راستی نمی دانند که
4
امکان چه استفاده هایی از اینترنت وجود دارد غالباً هدف مشخصی ندارند . استفاده آنها از بخش های سرگرمی،
مسائل ضد اخلاقی و گفتگوهای بیهوده در اتاق های چت به همین دلیل است . اتاق های چت اینترنتی، یعنی
گفتگو از طریق رایانه، از شلوغ ترین فضای اینترنتی در ایران است .
بهزاد دوران در سال 932 تحقیقی تحت عنوان تأثیر تجربه فضای سایبرنتیك بر هویت اجتماعی در سه سطح
خانواده، گروه همسالان و جامعه انجام داده و نتایج این پژوهش نشان داد: رابطه معنی داری را میان فضای
سایبرنتیك و هر یك از سه سطح هویت اجتماعی )هویت خانوادگی، هویت همسالان، و هویت ملی ) پاسخگویان را
مشخص نساخت، و نیز نشان می دهد که اینترنت بر هویت اجتماعی تأثیری ندارد، در این تحقیق استفاده از
اینترنت و عدم استفاده از اینترنت و میزان استفاده از اینترنت متغییرهای مستقلی بوده اند که از اهمیت فراوانی
برخوردار بوده است ولی میزان انواع استفاده ازدیگران مد نظر قرار نگرفته 0 (. بر : است)دوران، 932 اساس نتایج
تحقیق رابرت کراوت، استفادة بیشتر از اینترنت با پیامدهای کاهش ارتباطات خانوادگی همراه بود، همچنین گزارش
شده است افرادی که از اینترنت بیشتر استفاده کرده اند، تنهایی آنها افزایش یافته است) .) 52، اسلوین: 931
نگرش جامعه شناختی به پدیده ی اینترنت
اینترنت و ویژگی های آن
اینترنت پدیده ی شگفت قرن، انقلاب مهمی در ارتباطات پدید آورده است ویژگی عمده ای که در اینترنت وجود
دارد و در سایر رسانه ها دیده نمی شود » تعامل « است. اینترنت مانند صنعت چاپ امکان ایجاد اطلاعات را برای
عموم فراهم می کند. مانند تلفن تبادل اطلاعات را امکان پذیر می سازد، مانند کتاب ها و نشریات، امکان یادگیری
و خودآموزی را بوجود می آورد، مانند سینما و تلوزیون امکان سرگرمی را فراهم می آورد و کلیه ی این کارها را به
طور همزمان نیز انجام می دهد. اما ویژگی عمده ی آن در داشتن بازخور و قابلیت تعامل است که سبب شخصی
کردن ارتباطات می شود) selnow;. 2000;60 .( اینترنت به عنوان ابزار اطلاعاتی پرقدرت، آسان ترین وسیله
برای توانمند ساختن کشورهای درحال توسعه به منظور عبور از راه توسعه و پیشرفت است. اینترنت کاربران و
ارتباط گران را به طور 24 ساعته به هم مرتبط می کند) (Webster;. 2001 و درحال حاضر به عنوان یك
رسانه ی پست مدرن انسان را قادر به غلبه بر مکان و زمان نموده است.
بنابراین از مهم ترین ویژگی های اینترنت می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- امروزه هدایت و کنترل اینترنت در دست کارتل های خصوصی است؛
-2 اینترنت، تمام شاخصه های یك رسانه را دارد . اینترنت رسانه ای است که به طور هم زمان به شما اطلاعات می
دهد و از شما اطلاعات می گیرد)ارتباط یك، دو یا چند نفری با هم(.
-9 سومین ویژگی این است که تمام کارکردهای رسانه را دارد؛ یعنی هم نوشتاری )مثل کتاب و روزنامه(، هم
شنیداری)مثل رادیو( و هم دیداری )مثل تلویزیون( است.
-4 دولتها بر آن کنترلی ندارند.
-5 ترکیب و ساختار اینترنت به طور پیوسته، و به گونه ای پویا در حال تغییر است. برنامه های جدید شبکه روی
خط قرار می گیرند و مراکزموجود، بازسازی یا از شبکه خارج می شوند.
-0 محتوای پویای شبکه بر اساس دادههای استفاده کننده به وجود می آید.
-1 امکان باز خورد و بحث را میان افرادی که با فرهنگ های متفاوت و دور از هم زندگی می کنند به وجود می آورد.
5
-3 امروزه، اینترنت به سریع ترین، گسترده ترین، کارا ترین و مناسب ترین وسیله ی اطلاع رسانی تبدیل شده
) است)همان منبع، 52
رایج ترین موارد استفاده از اینترنت عبارتنداز:
- استفاده از اطلاعات گوناگون موجود در شبکه ها به منظور انجام فعالیت های علمی وپژوهشی ودسترسی به
کتاب ها و منابع کتابخانه ای .
-2 انجام امور اداری وتجاری
-3 برقراری ارتباط با سایرین به شیوه های گفتاری، نوشتاری و تصویری )چت، ایمیل ومکالمه ی تلفنی(
-4 بهره مندی از برنامه های رادیویی و تلویزیونی
-5 آموزش از راه .) 54 ، دور)نوابخش و همکاران: 933
ابعاد اینترنت :
الف :بعد وکارکرد مثبت اینترنت
- اطلاع رسانی به سریع ترین، گسترده ترین و کاراترین شکل.
-2 افزایش کیفیت و کمیت تحقیقات در نشریات بین المللی.
-9 نزدیك کردن مردم به هم.
-4 برقراری ارتباط صوتی و تصویری با اقتصادی ترین روش با دوستان یا همکاران.
-5 صرفه جویی در وقت و هزینه، از طریق تجارت اینترنتی.
-0 امکان دسترسی به عمیق ترین و جدیدترین مباحث علمی روز و دانشگاههای جهان)کبیری فر و صرافی
.)52: زاده، 933
در جنبه های مثبت، اینترنت جزء جدایی ناپذیر نهادهای اجتماعی، سیاسی، آموزشی، اقتصادی و خانوادگی به شمار
می آید. کارکردهای مثبت اینترنت را می توان در چند محور طبقه بندی کرد :
- توسعه اقتصادی؛ اینترنت، هزاران شغل برای کارکنان صنایع رسانه ای فراهم ساخته و به صورت غیرمستقیم،
برای میلیون ها خانواده دیگر شرایطی فراهم آورده است که زندگی خود را از طریق فعالیت های مربوط به اینترنت
تأمین کنند .
-2 رشد فرهنگی؛ هرچه گردش اطلاعات در جامعه بیشتر باشد، به همان اندازه جامعه فعال تر می شود و خلاقیت ها
بیشتر می گردد. اینترنت به سبب نقش ویژه ای که در انتقال و انتشار فرهنگ ها دارد، می تواند به رشد و اعتلای
هرچه بیشتر فرهنگی در جامعه بینجامد .
9 - هم گرایی اجتماعی؛ اینترنت از منظر روان شناسی اجتماعی، به ایجاد فضای سالمی برای گفت وگو، ایجاد رابطه
بین کشورها و در نتیجه، کاهش تنش های فرهنگی و هم گرایی اجتماعی کمك می کند. در این حالت، به تعبیر لرنر
در جوامع انسانی، پدیده ای به نام همدلی شکل می گیرد.
-4 دانش و کسب مهارت های جدید؛ کاربردهای اینترنت در پژوهش و کسب مهارت های زندگی نیز بسیار چشم گیر
است. ما برای دسترسی به انواع اطلاعات، به اینترنت مراجعه می کنیم. محیط اینترنت، فضای گسترده ای از اطلاعات
است که افراد می توانند از آن برای پژوهش های خود در موضوع های گوناگون بهره گیرند. ارتباط اینترنتی، به
6
گسترش و تقویت مهارت های اجتماعی نیز کمك می کند. بر اساس برخی یافته ها، افراد از طریق اینترنت با فرهنگ
های گوناگون آشنا می شوند و مهارت های اجتماعی را فرا می گیرند.
ب:بعد منفی اینترنت
- ایجاد اختلال در نحوه ی ارتباطات و رفتار و زندگی اجتماعی، در صورت حاکمیت اینترنت بر زندگی ما، که
تداوم آن باعث تعطیل حس عاطفی ما می شود.
-2 استفاده ی تفریحی و غیر علمی از آن.
-9 امکان دسترسی به قبیح ترین و کثیف ترین برنامه ها.
-4 اینترنت، از مضرات استفاده اش برای استفاده کننده ها چیزی نمی گوید.
-5 از بین رفتن دنیای کودکی کودکان بر اثر استفاده ی بیش از حد از رایانه و اینترنت و سایر رسانه های تصویری
و فردگرایی.
-0 بسیاری از بدخلقی ها، کم حوصلگی ها، عصبانیت ها، لجبازی ها، پرخاشگری ها و بی اشتهایی کلامی و
تحصیلی فرزندان می تواند در نتیجه ی قرار گرفتن بیش از حد ایشان در معرض امواج دستگاههای تصویری، به
خصوص کار با کامپیوتر، هنگام اتصال به اینترنت، بروز کند .
-1 تعداد قابل توجهی از سایت ها در شبکه ی اینترنت، به طور جدی شرایط روانی و نفسانی نوجوانان وجوانان و
بزرگسالان را متاثر کرده، زمینه ی برخی از گرایش ها، تمایلات و رفتارهای نامطلوب از جمله خود ارضایی،
ارتباطات غیراخلاقی، اشتیاق به برقراری روابط ناپخته، ناسنجیده و نامشروع جنسی را هموار نموده، به آن سرعت
می بخشد .
-3 تماشای برنامه های تحریك کننده ی کنش های نفسانی و تمایلات جنسی از شبکه ها و سایت های اینترنتی،
به تدریج باعث اعتیاد روانی تماشا گران شده، زندگی فعال و پویای آنها را فلج می کند )کبیری فر و صرافی زاده
.)59: 933،
آسیب های ناشی از اینترنت
اینترنت، از تازه ترین دستاوردهای بشر و آخرین عضو خانواده تکنولوژی است که حدود چهل سال است قدم به
زندگی انسان گذاشته و درعرصه های مختلف نقش آفرینی می کند. دنیای اینترنت دنیای مجازی است که با دنیای
واقعی پیرامون ما تفاوت هایی دارد. درجهان مجازی، انسان با سرزمینی بدون مرز مواجه می گردد که از فرهنگ های
مختلف تشکیل شده است. انسان با بهره جستن از اینترنت از فراسوی مرزها با فرهنگ های گوناگون آشنا می شود.
با توجه به اینکه اینترنت ابزاری وارداتی است به رغم جنبه های سودمند فراوان، می تواند بسیار آسیب زا نیز باشد.
این آسیب زایی گروههای سنی خاصی را تهدید می کند که از اینترنت بیش تر استفاده می کنند. بنابراین، قشر
نوجوان در معرض تهدیدات جدی قرار دارد، زیرا کودکان تا قبل از بلوغ از انگیزه های جنسی قوی برخوردار نیستند و
در جوانی هم، رشد عقلانی بهتر می تواند بر غرایز مهار بزند، حال آنکه در دوره نوجوانی، هم انگیزه های جنسی قوی
ترند و هم غلبه هیجانات و احساسات به گونه ای است که گاه عقل را تحت مهمیز خود قرار می دهد. از این رو
مشاهده فیلم های تحریك کننده، انگیزه های جنسی نوجوانان را قوتی بیشتر می بخشد و تماشای فیلم های جنایی
و خشونت بار، هیجانات و احساسات نوجوانان را تشدید می کند. بدین ترتیب یکی از وسایلی که امروزه در فضای
خانه مشکل آفرینی می کند و حتی روابط والدین و فرزند نوجوان را تحت الشعاع خود قرار می دهد. بهره گیری
7
نامناسب از فناوری اطلاعات در خانواده است که علاوه بر همه موارد گفته شده، گاه زمینه ضعف تحصیلی یا افت
تحصیلی را فراهم می نماید و در مواقعی نیز موجب اصطکاک بین والدین وفرزندان می شود .
علل گرایش جوانان به اینترنت
علل جذب و گرایش نوجوانان و جوانان به اینترنت را می توان به شرح زیر بیان کرد:
( قابلیت های جذاب اینترنت: ویژگی های جذاب اینترنت برای نوجوانان عبارتند از:
الف( وب سایت ها: که مجموعه ای از اطلاعات، سرگرمی و تعامل در یك مکان منحصر به فرد را در اختیار کاربران
قرار می دهد.
ب( موتورهای جست و جو: موتورهای جست و جو از منابع وب اند که می توان از آنها برای جست و جو درباره تمامی
مسایل وموضوعات موردنظر استفاده کرد.
ج( گپ خانه ها: سایت های خاصی هستند که اجازه می دهند نوجوانان و جوانان مکالمه های آنی داشته باشند. اتاق
های گفت وگو، معمولا برحسب موضوع یا هدف گفت وگوکننده تقسیم شده اند.
د( ارسال پیام های آنی؛ نرم افزارهای خاصی که به طور عمده نوجوانان از آن برای ارسال پیام های آنی به کسانی که
دارای همان نرم افزارند، استفاده می کنند.
ه( صفحه های اطلاعات: نرم افزاری است که اجازه می دهد نوجوانان سؤال ها و اطلاعات خود را با موضوع های
خاص ارسال کنند.
و( پست الکترونیکی: نرم افزاری است که توسط آن می توان پیغام های خود را به نشانی های مشخص فرستاد یا
دریافت کرد.
ز( وب لاگ ها: وب سایت خاصی است که فرد می تواند افکار، احساسات و کارهای خود را در آنجا به رشته
تحریردرآورد و از آن ها نگهداری کند.
2( پرکردن اوقات فراغت: یکی از علل مصرف بالای اینترنت درمیان نوجوانان و جوانان، پرکردن اوقات فراغت است،
زیرا امکانات ورزشی یا تفریحی به اندازه کافی در اختیار آنان قرار ندارد. اکثر خانواده ها نیز از این امر استقبال می
کنند که نوجوانان در خانه و در کنار آنها با یك کامپیوتر و اشغال خط تلفن سرگرم باشند، غافل از اینکه در صورت
استفاده نامناسب از اینترنت، آثار منفی و مخرب آن به مراتب بیشتر از بسیاری سرگرمی های دیگر است.
9( فرار از خود و ناکامی های زندگی: اینترنت برای بسیاری از نوجوانان و جوانان پناهگاهی است که از مشکلات،
دردها و رنج های خود به آن روی می آورند و به عنوان یك مأمن و ابزار سرگرم کننده به آن نگاه می کنند.
4( عدم شکل گیری هویت مطلوب در نوجوانان، وجود شکاف های اجتماعی، شکاف بین نسل ها و نیز از هم
پاشیدگی تعاملات بین والدین و فرزندان، از دیگر علل گرایش نوجوانان به استفاده از اینترنت می تواند باشد)
http://www.alborznews. .)
تحلیلی بر وضعیت ضریب نفوذ اینترنت ایران در سال 931
ضریب نفوذ اینترنت طبق تعریف مرکز آمار ایران عبارتست از درصد افرادی که در 2 ماه قبل از سرشماری سال
931 شخصاً حداقل یکبار از اینترنت استفاده کرده اند به مجموع افراد در همان گروه سنی.
8
22 / کاربر بوده اند. نفوذ /3 برطبق سرشماری مرکز آمار ایران در سال 931 تعداد کل کاربران اینترنتی کشور 1
1 درصد و 5 تا 24 ساله کشور / 23 / 0 درصد، 1 ساله و بالاتر کشور 5 / اینترنت در 0 ساله ها و بالاتر کشور 0
درصد گزارش شده است.
2 کاربر، /139/ بیشترین تعداد کاربران اینترنت به ترتیب در استان های تهران، اصفهان و خراسان رضوی با 535
153 کاربر و کمترین تعداد کاربران اینترنت در استان های کهگیلویه و بویراحمد، ایلام و / 353 کاربر و 41 / 1
33 کاربر گزارش شده است. / 13 کاربر و 940 / 13 کاربر، 541 / خراسان جنوبی با 915
24/ بیشترین ضریب نفوذ اینترنت در 0 سال ها و بالاتر در استان های تهران، سمنان و اصفهان به ترتیب با 3
2 درصد و کمترین ضریب نفوذ اینترنت در استان های / 22 درصد و 5 / 1 درصد بیشتر از کل کشور( ، 3 / درصد)با 9
1 درصد و 0/ درصد بوده است. / سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی و کردستان به ترتیب با 0 درصد، 1
بیشترین ضریب نفوذ اینترنت در 1 سال ها و بالاتر در استان های تهران، سمنان و اصفهان به ترتیب با 20 درصد)با
22 درصد و کمترین ضریب نفوذ اینترنت در استان های سیستان و / 3/5 درصد بیشتر از کل کشور( ، 24 درصد و 5
2 درصد بوده است. / 0 درصد، 4/ درصد و 9 / بلوچستان، آذربایجان غربی و کردستان به ترتیب با 0
44/ بیشترین ضریب نفوذ اینترنت در 5 تا 24 سال ها در استان های سمنان، اصفهان و تهران به ترتیب با 1
41 درصد و کمترین ضریب نفوذ اینترنت در استان های / 4 درصد و 3 / 5 درصد بیشتر از کل کشور( 5 / درصد)با 0
3 درصد بوده است. / 3 درصد و 3 / 3 درصد، 3 / سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی وهرمزگان به ترتیب با 3
آلوده ترین و پاک ترین استان های اینترنتی کشور کدامند؟
مرکز متولی بررسی وضعیت اینترنت در استانها)ماهر( از نظر آلودگی به بدافزارها، بررسی هایی را هر ماه مبنی بر
میزان گستره آلودگی به بدافزارها در استان های مختلف صورت می دهد و تعداد آدرس های آلوده اینترنتی شناسایی و
بر این اساس شهرهای پاک و آلوده اعلام می کند .
در آخرین ماه تابستان امسال پس از چند ماه متوالی تهران از صدر جدول آلوده های اینترنتی فاصله گرفته و جای
خود را به مازندران داد و این شهر با 15 آدرس ارسال کننده بدافزار در صدر آلوده های اینترنتی قرار گرفت . تهران
نیز با 1 سایت ارسال کننده بدافزار رتبه دوم را به خود اختصاص داد و پس از آن اصفهان، بوشهر و کردستان هر یك
با هشت آدرس آلوده رتبه سوم این جدول را به خود اختصاص دادند .
آذربایجان شرقی و فارس هر یك با شش سایت آلوده و پس از آن ها خوزستان، گلستان و همدان هر یك با چهار
سایت آلوده در رده های بعدی جدول آلوده های اینترنتی قرار دارند . اما استان های مرکزی، کهگیلویه وبویراحمد،
سیستان و بلوچستان، سمنان، چهار محال و بختیاری و آذربایجان غربی هر با یك سایت ارسال کننده بدافزار به عنوان
پاک ترین شهرهای اینترنتی کشور در شهریور 93 شناخته شده اند . استان های یزد، گیلان و کرمان نیز هر یك با
دو سایت ارسال کننده بدافزار و کرمانشاه و خراسان رضوی هر یك با سه آدرس آلوده در رتبه های دوم و سوم جدول
) پاک ترین های اینترنتی قرار دارند)روزنامه جام جم، 93 .
بحث و نتیجه گیری
اینترنت را باید بزرگ ترین سامانهایی دانست که تاکنون به دست انسان طرّاحی، مهندسی و اجرا گردیده است. وابسته
شدن تمامی فعّالیت های بشر به اینترنت در مقیاسی بسیار عظیم و در زمانی چنین کوتاه، حکایت از آغاز یك دوران
تاریخیِ نوین در عرصه های گوناگون علوم، فن آوری، و به خصوص در نحوه تفکّر انسان دارد.
9
امروزه استفاده از اینترنت در حوزه های وسیعی در حال افزایش است محیط های برخط نفوذ فزاینده ای برگستره
زندگی انسان دارد. اینترنت به دلیل خصوصیاتی چون قابلیت استفاده و دسترسی گسترده آن، اشکال کاملا جدیدی
از تعاملات، فعالیتها، و سازماندهی های اجتماعی را پدید آورده است و روشهای جدیدی برای معاشرت و تعامل خلق
کرده اند. این فناوری با گسترش سریع خود توانسته است علاوه بر کاربرد های شخصی در بعد اقتصادی و اجتماعی
و فرهنگی نیز تحول ایجاد نماید و با خود مضرات و فوایدی را برای خانواده ها ، جامعه و افراد به همراه آورد .
منابع و ماخذ:
منابع فارسی
اسلوین، جمیز) 931 ( اینترنت و جامعه، ترجمه عباس گلیگوری تهران، کتابدار
درگاهی، حسین و رضوی، سید منصور) 930 (اعتیاد به اینترنت و عوامل مؤثر بر آن در ساکنان منطقه 2 غرب تهران، فصلنامه پایش
سال ششم شماره سوم .
دوران، بهزاد) 932 ( بررسی تاثیر فضای سایبرنتیك بر هویت اجتماعی، رساله دکتری جامعه شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
شایق، سمیه و همکاران) 933 ( بررسی اعتیاد به اینترنت و رابطه ی آن با ویژگی های شخصیتی در نوجوانان تهران، مجله ی علمی
پژوهشی اصول بهداشت روانی تابستان، سال یازدهم، شماره 2پیاپی 158
فیاض بخش، احمد و همکاران) 931 (استفاده از اینترنت و سلامت در دانشجویان: بررسی آگاهی، نگرش و سبك زندگی مرتبط با اینترنت،
مجله پژوهشی حکیم
کبیری فر، فاطمه و صرافی زاده، اصغر) 933 ( بررسی نقش اینترنت در توسعه فرهنگی، مجله مدیریت فرهنگی، سال چهارم شماره نهم.
مرکز آمارایران) 931 ( گزیده نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
5 سال استان مازندران، مجله تخصصی - نوابخش، مهرداد و همکاران) 933 ( بررسی آثار اینترنت و موبایل درتغییر هویت جوانان 23
جامعه شناسی مطالعات جوانان
. منبع اینترنتی:
http://www.alborznews.co/view/7146.aspx
http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx
منابع انگلیسی
Chosunilbo. Korea number six internet use. Available at: www. Chosun. Com, Accessed at 4th December 2002
Internet World Stats. World Internet Users and Population Stats. [cited 2009 Oct 6]. Available from: http://www.internetworldstats.com.
Selnow Gary(2000) : The Internet: The Soil of Democracy; Vital speeches of the Day; New York;nov:1
Sunwoo K, Rando K. A study of Internet addiction. Journal of Korean Home Economics Association, English Edition 2002; 3: 1-19
Webster; frank(2001);culture and politics in the information Age;Tuotlege__