اخلاص در عمل و یا کار برای خدا از اصول مسلم اسلامی است که به این مکتب آسمانی روشنی و درخشندگی خاصی بخشیده است و آن را در زمینههای عقیدتی، اخلاقی و اجتماعی از دیگر مکاتب بشری جدا ساخته است و در حقیقت یکی از پربارترین اصولی است که اسلام دعوتگر آن میباشد قرآن کریم طی آیاتی افراد با ایمان را به اخلاص در عمل و پاکی دعوت میکند و این حقیقت را تحت عنوان «مرضاتالله»، «رضوانالله»، «ابتغاء وجهالله»، «مخلصین له الدین» و «قوموا لله» بیان کرده و با مراجعه به آیاتی که این الفاظ در آنها وارد شده مطلب روشنتر میگردد. اصول این بیانها را میتوان به صورت زیر خلاصه نمود:
1. مرضاتالله
به عنوان مثال قرآن آن گروه را میستاید که کار را برای تحصیل رضایت و خشنودی خدا انجام دهند آنجا که میفرماید: «و من النّاس من یشری نفسه ابتغاء مرضاتالله و الله رئوف بالعباد». (1)
2. وجهالله
وجه در لغت عرب همان چهره و صورت است ولی از آنجا که سیمای انسان مظهر رضا و غضب و خشنودی و خشم انسان است واگر انسان از چیزی خشنود شود آثار آن در چهره او نمایان میگردد و یا اگر خشمگین شود آثار آن در چهره او مشخص میشود از این جهت در لغت عرب گاهی این لفظ به عنوان کنایه از رضا و خشنودی به کار میرود و گویا از آنجا که اساسیترین عضو هر انسانی در مواجهه با دیگران وجه اوست افراد مخلص و با ایمان وجه خود را به طرف خدا میکنند.
قرآن مجید در دعوت بر این اصل میفرماید انگیزه کار باید تحصیل خشنودی خدا باشد و در این باره از واژههایی چون «ابتغاء وجهالله»، «لوجه الله»، «وجه ربه الأعلی» کمک میگیرد. از باب نمونه میفرماید: «...وَ مَا تُنْفِقُونَ إِلاَّ ابْتِغَاءَ وَجْهِ اللَّهِ ...» (2) خاندان رسالت وقتی طعام شب خود را به مستمندان میدادند تنها رضایت محض الهی را مدنظر داشتند و میگفتند: « إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لاَ نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزَاءً وَ لاَ شُکُوراً» (3)