آیا قرآن بیشتر بشارت دارد یا آنکه غالبا انذار می دهد؟

 

۱. در قرآن كریم، ابشار و انذار توأمان و با یكدیگر مطرح شده اند:
«یَـأَیُّهَا النَّبِىُّ إِنَّـآ أَرْسَلْنَـكَ شَـهِدًا وَ مُبَشِّرًا وَ نَذِیرًا؛[احزاب،۴۵] اى پیامبر(صلى الله علیه وآله)، به درستى كه ما تو را به عنوان گواه بشارت دهنده و بیم دهنده فرستادیم.»
«إِنَّا أَرْسَلْناكَ بِالْحَقِّ بَشیراً وَ نَذیراً؛[بقره ۱۱۹] ما تو را به حق، براى بشارت و بیم دادن (مردم جهان) فرستادیم»
«وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ كَافَّةً لِلنَّاسِ بَشیراً وَ نَذیراً؛[سباء ۲۸] و ما تو را جز براى همه مردم نفرستادیم تا (آنها را به پاداشهاى الهى) بشارت دهى و (از عذاب او) بترسانى»

۲. دلیل توأم بودن بشارت وانذار آن است كه، نیمى از وجود انسان را علاقه جلب منفعت و نیم دیگر آن را، دفع ضرر تشكیل مى دهد.

۳. در نگاهى دیگر، بشارت و انذار یا تشویق و تهدید، بخش مهمى از فرآیند تربیتى انسان، و نیز انگیزه فعالیت هاى اجتماعى او را تشكیل مى دهد. تشویق در برابر انجام كار نیك، سبب آمادگى بیشتر انسان در پیمودن آن مسیر شده، و نیز كیفر در قبال انجام كار بد، موجب دست برداشتن انسان از آن راه خطا مى گردد.

۴. تعادل میان این دو ویژگى انسان; یعنى جلب منفعت و دفع ضرر، و دو حالت درونى متناسب با آن ; یعنى بیم و امید، ضرورى بوده، و نباید پایه تربیتى انسان تنها بر روى یك قسمت باشد; زیرا اگر تشویق و امید از حد مجاز خود بگذرد، سبب جرئت و غفلت انسان، و چنان چه بیم و انذار بیش ازاندازه باشد، یأس و ناامیدى را به دنبال خواهد داشت. درست به همین دلیل است كه در قرآن كریم، بشارت و انذار، در كنار یكدیگر ذكر شده اند.

۵. البته علیرغم ذكر توأمان بشارت وانذار در قرآن كریم، در اكثر آیات، بشارت مقدم ذكر شده است. این، بدان جهت است كه در مجموع، رحمت خدا بر عذاب و غضب او، پیشى گرفته است; همان كه در دعاها آمده است: یا من سبقت رحمته غضبه; اى كسى كه رحمت تو، بر خشم تو، پیشى گرفته است.

براى مطالعه بیشتر ر.ك:
۱. المیزان با ترجمه، ج ۱۶، ص ۵۱۵.
۲. تفسیر نمونه، آیت الله مكارم شیرازى و دیگران، ج ۱۷، ص ۳۶۱، دار الكتب الاسلامیه.
۳. مجمع البیان فى تفسیر القرآن۷ الطبرسیى، ج ۸، ص ۱۶۸، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات
۴. روح البیان، ج ۷، ص ۱۹۶.
۵. تفسیر الكبیر، ج ۲۵، ص ۲۱۶.